Trzciana – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Trzciana. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie tarnowskim.

Miejscowość jest siedzibą gminy Trzciana.

Położenie

Miejscowość leży na terenie Pogórza Wiśnickiego, które jest częścią Pogórza Zachodniobeskidzkiego, a to z kolei Pogórza Karpackiego. Na południowym horyzoncie widać odległe o ok. 5 km ostatnie wzniesienia Beskidu Wyspowego; Kamionna 801 m, Pasierbiecka Góra – 764 m. Wieś Trzciana leży w kotlinie rzeki Sanki, zwanej też Potokiem Saneckim, oraz na wzgórzach wznoszących się po obu stronach rzeki. Sanka wpada w sąsiedniej miejscowości Ubrzeż do Stradomki, będącej prawobrzeżnym dopływem Raby. Koryto rzeki w tym miejscu leży na wysokości 223 m. Najwyższe wzgórza, na których leży Trzciana wznoszą się na wysokość 364 m. Tak więc maksymalne różnice wysokości nie przekraczają 137 m. Krajobraz jest typowy dla Pogórza – łagodne stoki poprzecinane licznymi potokami spływającymi z obu stron do rzeki. Potoki te często tworzą strome jary, zwykle zadrzewione na całej długości. Odległość wsi od najbliższych miast: do Krakowa – 37 km, do Bochni – 22 km, do Limanowej – 22 km, do Nowego Wiśnicza – 14 km.

 Historia

Pierwsze wzmianki o Trzcianie pochodzą z XIII w. Wówczas nosiła ona nazwę Libichowej (obecnie jest to jeden z przysiółków Trzciany). W 1262 r. książę krakowski Bolesław Wstydliwy nadał komesowi Dzierżykrajowi, kanonikowi krakowskiemu, oraz jego bratu Wyszowi dziedzicom z Niegowici, lasy i gaje nad Stradomką, o powierzchni ok. 100 km kwadratowych. Rycerze ci, oraz kanonik Vizon ufundowali i uposażyli Klasztor Kanoników Regularnych od Pokuty. Podczas potopu szwedzkiego kościół został dwukrotnie splądrowany i spalony, a zakonnicy zostali wymordowani; w 1652 przez Kozaków wojsk Jerzego II Rakoczego, w 1656 przez Szwedów. O jego losach oraz sytuacji społecznej na wsi w XIX wieku wiele dowiedzieć się można z wiersza Klasztor wymarły poety Józefa Niwickiego, właściciela posiadłości ziemskich w sąsiedniej wsi Kierlikówka. Klasztor szerzył wiarę i oświatę w okolicznych wsiach. Ludzi przybywało, karczowano lasy, osadnictwo rozszerzało się na okoliczne tereny. I tak wokół klasztoru powstały osady: Bełdno, Bytomsko, Glinik, Trzciana, Zyznówka. W latach 1340-1350 parafia Trzciana liczyła już 1100 ludzi. Obecna nazwa wsi pojawiła się w XV w. i pochodzi od rośliny – trzciny, która w dawnych czasach obficie zarastała podmokłe tereny w dolinie rzeki, wokół stawów hodowlanych, należących do klasztoru Kanoników Regularnych od Pokuty. W XVII wieku przez Trzcianę przeszedł ”potop szwedzki” i najazd Rakoczego. Klasztor dwukrotnie został spalony, a 10 zakonników zamordowano. Jednak klasztor odbudowano, a w 1882 r. wybudowano nową plebanię. Zaborcy austriaccy w 1816 r. odgórną decyzją zlikwidowali klasztor. Przez jakiś czas jeszcze proboszczami byli zakonnicy, ale od 1823 r. już tylko księża świeccy. W okresie galicyjskim Trzciana była miastem

W czasie I wojny światowej Trzciana i okolice stały się miejscem zażartych bitew wojsk austriackich z rosyjskimi. Pamiątką po tych walkach są cmentarze w Trzcianie (185 poległych żołnierzy), Leszczynie (867 poległych), Łąkcie Dolnej (286 poległych). Leszczyna została spalona, Trzciana i inne wsie mocno zniszczone. Po wojnie, przy pomocy jeńców wybudowano piękne cmentarze wojenne, obecnie odnowione i starannie pielęgnowane. W dwudziestoleciu międzywojennym Trzciana była typową wsią rolniczą. Aktywnie działał tutaj ruch ludowy. Jak w całej dawnej Galicji, tak i tutaj było biednie, wielu mieszkańcom wsi nieobcy był głód na tzw. ”przednówku”.

We wrześniu 1939 r. w czasie walki z Niemcami zginął w Trzcianie plutonowy Łukasiewicz, osłaniający odwrót swojego oddziału. Jego grób i pomnik znajdują się na cmentarzu wojennym w Trzcianie. W czasie okupacji w Trzcianie była siedziba władz okupacyjnych i posterunek policji. Nie przeszkodziło to jednak ruchowi oporu. Aktywnie na terenie gminy działała jednostka AK, odbywało się tajne nauczanie. Od 1934 r Trzciana była siedzibą gminy. W 1972 r komunistyczne władze, mimo protestów mieszkańców, połączyły gminę Trzciana z sąsiednią gminą Żegocina. Dopiero w 1994 r. udało się mieszkańcom odzyskać gminę.

Z parafii Trzciana oddzieliła się Leszczyna, a następnie Kierlikówka z Rdzawą tworząc 2 nowe parafie.

W 1997 r. przeszła przez gminę ogromna powódź, która zniszczyła drogi, zerwała niemal wszystkie mosty, podtopiła wiele budynków, firm i instytucji. Dzięki pomocy zewnętrznej (m.in. saperzy wojskowi odbudowali mosty) i wysiłkowi mieszkańców, dość szybko udało się naprawić szkody.

Zabytki

Na liście zabytków nieruchomych województwa małopolskiego są 2 obiekty

kościół w Trzcianie z gotycką chrzcielnicą z XVI w. Obecnie został dogłębnie odnowiony, dobudowano do niego dwie wieże, a otoczenie zostało pięknie zagospodarowane,

odrestaurowany cmentarz wojenny z I wojny światowej na dwóch kwaterach

Ponadto znaczenie zabytkowe mają:

pomnik ku czci mieszkańców gminy, poległych podczas I wojny światowej,

liczne przydrożne kapliczki i figurki.

Instytucje:

Urząd Gminy

          32-733 Trzciana 302

          Tel/fax:14 613 61 22

          tel:14 613 61 41

ZOZ

Poczta

Policja  Tel. 14 613-63-07 Tel. 997 lub 112

Świetlica Gminna z pracownią komputerową

Gminna Biblioteka Publiczna

Ochotnicza Straż Pożarna

Bank Spółdzielczy Rzemiosła

Kancelaria Parafialna Kościoła Rzymskokatolickiego

Przedszkole Państwowe

Szkoła Podstawowa

Gimnazjum Publiczne

(D.M)

źródło:Wikipedia